DCLP Transcription [xml]
Introduction
Commentary to Nicander's Theriaka, 377-395 (P.Oxy. 19.2221r + P.Köln 5.206r). Two joining papyrus fragments containing two columns of a commentary to Nicander's Theriaka. The comment is always introduced by the lemma, comprising three to five verses of the original work. The lemmas are highlighted by ekthesis (cf. Andorlini 200039), the verses are separated by a short blank space, and the comment is introduced by a larger blank space. The verses considered in the extant portion of text are: 377-82 (i,1-6), 383 (ii,1-2), 384-8 (ii,8-13), 389-92 (ii,20-3), and 393-5 (ii,28-30); they generally agree with the more recent manuscripts of Nicander's tradition (= ω) against the ancient codex Parisinus Π, and show also new variants (see commentary below). The comments do not show many points in common with the scholiastic tradition and may be traced back to the most ancient comment to Nicander's Theriaka, that by Demetrius Chlorus (full analysis in Colonna, ed.alt.). The hand is an upright uncial dated to the early 1st cent. AD. On the verso, two unpublished columns of medical prescriptions in a cursive handwriting dating to the same century.
(This papyrus has been digitally edited by Nicola Reggiani as part of the Project "DIGMEDTEXT - Online Humanities Scholarship: A Digital Medical Library based on Ancient Texts" (ERC-AdG-2013, Grant Agreement no. 339828) funded by the European Research Council at the University of Parma (Principal Investigator: Prof. Isabella Andorlini). The digital edition is mostly based on the previous editions (ed.pr. = E. Lobel, P.Oxy. XIX 2221; ed.alt. = A. Colonna, "Aegyptus" 34, 1954, pp. 3.26; add. M. Gronewald, P.Köln V 206).)
[α βοτῆρ]ες, κόψαντε[ς ῥάδικα π]ο̣λυστεφέος κοτίνοιο,
[δέρματο]ς ἐσκύλευσα[ν, ὅτε πρώ]τ̣ιστα πέφανται πρό-
[σθε βοῆ]ς κόκκυγο[ς ἐαρτέρο]υ̣, ἡ δ’ ὀνίνησι ῥινῶι δυσ-
5[παθέο]ντες(*), ὅτ’ ἐμ(*) πα[λάμηισιν ἀ]εργοὶ μάλκαι ἐπι-
[προθέ]ωσιν ὑπὸ κρυ[μοῖο δαμ]έντων. ὁ πρῶτος
[στίχ]ο̣ς ἐν ὑπερβ[ατῶι ἐστιν]· ἔδει γὰρ κεῖσθαι τὸ
[' οἷα '] ἐ̣χόμενον τ[οῦ] ' [ἁδρύνη]ται '. εἶτεν(*) τὸ ' ὀροιτύποι '
[μὲν ἐ]χομένως, τὸ ' β[οτῆρες] ' [δὲ] ἐπ’ ἐσχάτωι. βούλε-
10[ται δὲ λέγ]ειν· ταύτ[ην μὲν ἁδρ]υ̣νθεῖσαν(*) οἱ βοτῆρες
[σκυλεύου]σ̣ιν ἀ̣πο[κόψαντες αὐ]τῆς τ̣ὰς κεφαλὰς
[οὕτως ὡ]ς ἐν τοῖς ὄρε̣[σιν ὑλοτό]μοι(*) ἀποκόπτουσι πα-
[ραφυάδα(?) ἢ(?)] κλά̣δ̣ο̣[ν ἀγριελαία]ς· αὕτη γὰρ ἐστι κότι-
[νος. τὸ δ]ὲ ' ἐσκύ̣λ̣[ευσαν] ' [τὸ ἐξέ]δειραν(*), τὰ γὰρ σκῦλα [- ca.3 -]
15[ἐστὶ τὰ ζώων δέρματα, ὡς(?) Μέναν]δ̣ρος ἐμ Παιδίωι(*)· ε[- ca.3 -]
[ ̣ ̣ ̣ ̣ ̣ ̣ ̣ ̣] ̣ ̣λ̣[- ca.16 -]κοδιοικων πλησ[ -ca.?- ]
[τοῦτ(?)]ο δέ φησι γ̣[ίγνεσθαι πρὸ(?)] τ̣οῦ ἔαρος· ἐν αὐτῶ[ι -ca.?- ]
[γὰρ(?)] κοκκύξε[ι καὶ ὁ κόκκυξ(?)] ὡς Ἡσδίοδος· ἦμος [κόκ-]
[κυξ κοκ]κ̣ύ̣ζ̣[ει δρυὸς ἐν π]ετάλοισι, τὸ πρῶτ[ον]
20[τέρπει δέ βροτοὺς ἐπ’ ἀπ]ε̣ίρονα γαῖαν. τότε δ̣[έ]ρ̣-
[μα](*) [χειρῶν καὶ ποδῶν κρύ]ε̣ι δυσχρηστούντων
[ἐπισπᾶται, ὥστε τὸ ῥῖγο]ς ἐπιτρέχειν τὸ σῶμα
[καὶ δάμνασθαι. κρυμὸς γ]ὰ̣ρ ῥῖγος, ὥς φησιν Σοφο-
[κλῆς ἐν Ποιμέσι·] ' [κρυμὸς] τ̣ριταῖος ὥστε πῦρ ἀφί-
25[κετο] ', [καὶ·] ' [κρυμὸν φέρων γνα]θ̣μοῖσιν ἐξ ἀμγημέρου '.
[τὸν κότινον λέγει πολυστ]εφέα, καθὸ καὶ ἐν τοῖς
[Ὀλυμπικοῖς κοτίνου ἔθεν]το ὅλον στέφανον νομί-
[μως. ἰστέον δὲ ὅτι διὰ τὸν] χιμῶνα(*) ἁδρύνετ̣α̣ι̣
[ἡ ἀμφίσβαινα· εἰ οὖν οὕτω δ]εῖ ἀναγνῶναι, τὸ ' ἡ δ’ ὀνίνη ' -
κεχακασμένα δ̣ε̣[σ]μ̣ά. τὴν αὐ[τὴν ὑπόληψιν τοῦ]
Ν̣ικάνδρου πλεονάκις ἐμαυτὸ̣[ν](*) [ἐπειρώμην περὶ]
τούτου, τὸ γὰρ νεῦρον ἐστὶν α̣[ἰδοῖον, ὥσπερ Καλλί]
5μαχος φησίν· ' Ἑρμᾶι(*), τί τοι τὸ [ν̣εῦρον, ὦ Γενειόλα],
ποττὰν ὑπήσαν κοὐ ποτ’ ἴχνι[ον βλέπει] '. [εἶπε δὲ τὰ]
τούτου δεσμὰ τὰ ἀπὸ τούτο[υ -ca.?- ]
̣δη ὄσψεος. τὸ δὲ ' χανάηι ' κνά̣[πτηται. δήεις καὶ]
[σκυ]τάλην ἐναλίγκιον ἀμφισφα[ίνηι](*) [εἶδος ἀτὰρ]
10 [πάχε]τ̣ός τε καὶ οὐτιδανὴν ἐπὶ σε̣[ιρὴν μάσσον’ ἐπεὶ σκυτά-]
[λης μ]ὲν ὅσον σμινύοιο τέτυκτα[ι στειλειῆς πάχετος]
[τῆς] δ̣’ ἕ̣λμινθος πλέει ὄγκος, ἠ[ὲ καὶ ἔντερα γῆς οἷα τρέφει]
[ὄμ]β̣ριος αἶα. μαθήσει καὶ σκυτά[λην σώματι παρόμοιον]
τῆι ἀμφισφαίνηι(*). παχυτέρα μέ̣[ντοι ἐστὶν ἡ σκυτάλη]
15τ̣ῆς ἀμφισφαίνης(*), ἐκείνην̣ γ̣ὰ̣[ρ ἕλμινθι τινὶ παρεικάζει]
τῶι πάχει ἢ γῆς ἐντέρωι, τὴ̣[ν δὲ σκυτάλην τῶι σκαφείου]
στελεῶι· σμινύη γὰρ σκαφ[εῖον, ὡς αὐτός φησιν· εἶχε δ’ ἀκρά-]
δαντον σμινύην, πέλεκυν με̣[τ’ ὀδόντος -ca.?- ]
[ἀλ]λ’ ἄρ’ ἀπὸ σμινύης ἐκτή[σατο -ca.?- δια-]
20[φω]νεῖ δὲ ἑαυτῶι ἑν τούτ̣[οις. οὐδ’ ἄρ’ ὅταν χαράδρεια λίπηι]
[καὶ ῥ]ωγάδα κοίλην, ἦρος ἀεξ[ομένου ὁποθ’(*) ἑρπετὰ γαῖα φα-]
[εί]ν̣ηι, ἀκρεμόνας(*) μαράθοιο χυ[τὸν περιβόσκεται ἔρνος, εὖ-]
τ’ ἄν ὑφ’ ἡελίοιο περίφλοον ἑρ̣[πετὰ βάλληι, ὅταν, φησί, τὰς]
χαράδρας ἐγλίπηι καὶ τὰς ῥα[γάδας, τοῦ ἔαρος φαινομένου],
25ὅταν ἐκ τῆς γῆς τὰ θ̣η̣ρία vac. ?(*)
τὰ στελέχη τοῦ μαράθο[υ -ca.?- διὰ τὴν]
26,msμάραθο(ν)
ἀπὸ τοῦ ἡλίου θερμασίαν, τὸ δ̣[έρμα ταῦτα ἀποβάλλουσι].
ἀλλ’ ἥ γ’ ἀρπέζαισι καὶ ἐς νεμέεσ[σι πεσοῦσα φωλεύει βαθύυ-]
πνος ἀπ’ εἰκαίης δὲ βορεῖται(*) [γαίης οὐδ’ ἀπὸ δίψος ἀλέξεται ἱε-]
30 μένη περ. αὕτη δέ, φησί, παρὰ τ̣[ῆς γῆς -ca.?- ]
Apparatus
^ i.1. or [ -ca.?- ζ]ῶ̣ι̣α(?)
^ i.4-5. l. δυσ|[παθέο]ντας
^ i.5. l. ἐν
^ i.8. l. εἶπεν
^ i.10. or [παχ]υ̣νθεῖσαν
^ i.12. or [δρυτό]μοι
^ i.14. or [ἀπέ]δειραν
^ i.15. l. ἐν, ed.alt. : ἐμπαιδίωι (l. ἐμπαιγμίωι) ed.pr.
^ i.20-21. ed.alt. : γ̣[ὰ]ρ̣ | [ -ca.?- ] ed.pr.
^ i.28. l. χειμῶνα
^ ii.3. or ἐμαυτῶ̣[ι]
^ ii.5. l. Ἑρμᾶ
^ ii.9. l. ἀμφισβα[ίνηι]
^ ii.14. l. ἀμφισβαίνηι
^ ii.15. l. ἀμφισβαίνης
^ ii.21. ed.alt. after O. Schneider : ὁποσ’ ed.pr. after codd.
^ ii.22. l. ἀκρεμόνος (corr)
^ ii.25. ed.alt. : / ed.pr.
^ ii.29. l. φορεῖται
Notes
- 4.
κόκκυγος Π vs τέττιγος recent codd.
- 5.
ἀεργοὶ ω, Gow-Scholfield vs ἀεργοῖς Π, O. Schneider (Nic. Ther. 381).
- 8.
On εἶτεν cf. L. Koenen, P.Coll.Youtie 1.1, p. 20.
- 1.
ξανάηι i.e. ξανάῃ vs ξανάᾳ codd. (Nic. Ther. 383). The variant is supplemented in the lemma on the ground of the comment (l. ii,8).
- 10.
πάχετός τε ω vs πάχετο τε Π, πάχετόν τε J.G. Schneider (Nic. Ther. 385). The error is likely due to the proximity with πάχετος at Nic. Ther. 387. σειρὴν ω vs δειρὴν Π (ibid.).
- 11.
στειλειῆς ω, Gow-Scholfield vs στειλειὸν Π, O. Schneider (Nic. Ther. 387). This is lectio difficilior according to Colonna, ed.alt.
- 12.
πλέει ὄγκος vs πέλει ὄγκος ω, Gow-Scholfield, πέλει ὁλκός Π, O. Schneider (Nic. Ther. 387). Accordng to Colonna, ed.alt., the original text could have been πλέει ὁλκός, subsequently popularized in πέλει ὁλκός and glossed with ὄγκος.
- 13.
ὄμβριος Vat.gr. 305, Gow-Scholfield vs ὄμβριμος Π, O. Schneider, ὄβριμος recent codd. (Nic. Ther. 388). According to Colonna, ed.alt., in this case the papyrus preserves the genuine reading, of which ὄμβριμος is a popular contamination with epic ὄβριμος.
- 21.
κοίλην Gow-Scholfield vs πέτρην recent codd., missing in Π (Nic. Ther. 389). The latter is to be found elsewhere in Nicander (ἢ ῥωγάδι πέτρῃ, Ther. 644; cf. Theocr. 24,95), but ῥωγάδες is known to Hesychius (s.v.) as a noun.
- 23.
ἑρ[ vs ἅψεα codd. (Nic. Ther. 392).
- 26,ms.
μάραθον "fennel" - this marginal annotation (probably by the first hand) testifies to a professional user of the book, who was interested in its technical content (consider also the prescriptions transcribed on the verso): cf. Andorlini 200039; McNamee 2007300.
- 29.
βορεῖται vs βοτεῖται codd., φορεῖται scholia (Nic. Ther. 394). The genuine form is preserved by the codices; the word on the papyrus can be a phonetic variant of the φορεῖται to be found in the ancient scholia (cf. ἀμφίσφαινα for ἀμφίσβαινα, ll. ii,9, 14, 15).